Pustynia Karmelu: Eremici Bożej Opatrzności (Italia, Brazylia)

Od początku istnienia Małego Dzieła Opatrzności Bożej Don Orione zrozumiał ważność wzbogacenia go o gałąź kontemplacyjną. 30 lipca 1899 r. w Stazzano dał on habit trzem pierwszym pustelnikom, powołując tym samym do życia małą rodzinę eremicką w łonie swego zgromadzenia. Zadanie powierzone eremitom przez założyciela identyfikowało się z modlitwą, pokutą, pracą oraz prostotą życia braterskiego w warunkach ubóstwa i surowości. Pierwsi pustelnicy orioniści zajmowali się także nieformalną posługą duszpasterską w rozproszonych osadach i koloniach wiejskich, jak również odnawianiem i troską o opuszczone klasztory.

Dwa pierwsze eremy orionistów to Sant'Alberto de Butrio (Pavia) oraz Monte Spineto (Alessandria) we Włoszech. W pierwszych latach istnienia eremici zaznaczyli swoją obecność również w koloniach rolniczych w Noto, Rzymie i Bagnorea. Założyli także eremy w Ziemi Świętej, Urugwaju, a nawet u nas, w Polsce. W ostatnich dekadach XX w. powrócili również do eremu Sant'Alberto de Butrio (Pavia), pustelni Matki Bożej Łaskawej w Sant'Oreste (Roma) oraz San Corrado w Noto (Siracusa) prowadząc tam życie modlitwy i pracy.

Aktualnie żyje jedynie 10 eremitów Opatrzności Bożej w ramach dwóch pustelni: Sant'Alberto di Butrio, we Włoszech, który nawiedzany jest przez wielu pielgrzymów ze względu na swe walory duchowe i artystyczne; oraz w pustelni pod patronatem Br. Ave Maria, zapoczątkowanej 21 stycznia 2003 w Brazylii (Valença, stan Rio de Janeiro). Eremici są wielkim błogosławieństwem dla całego Małego Dzieła. Św. Alojzy Orione mawiał, że są one “Mojżeszem modlącym się na górze” dla dobra całego zgromadzenia.

Życie Eremitów Opatrzności Bożej regulowane jest przepisami dokumentu zatytułowanego „Duch i normy”, w którym zawierają się wskazówki dotyczące duchowości oraz dyscypliny pustelniczej zredagowane przez samego Don Orione oraz dostosowane do wymogów współczesności. Na temat znaczenia obecności pustelników w zgromadzeniu i w społeczeństwie św. Alojzy wypowiedział się w pewnym dokumencie pochodzącym jeszcze sprzed fundacji pierwszego eremu:

Eremita od zawsze był dobrze widziany przez zgromadzenie. Jest bytem, który musi mieć swoje miejsce także w Dziele Opatrzności Bożej. Ma żyć niczym nieprzerwana ofiara, jako głos miłości wznoszący się ku Jezusowi za zbawienie braci! Pustelnik wyrzeka się radości posiadania rodziny, bogactw oraz wszystkiego, co ziemskie oraz udaje się do eremu, aby skłonić głowę przed nakazami brata, który na ziemi zajmuje miejsce Boga. Postępuje za radami Jezusa i ślubuje ich wypełnianie każdego dnia swego życia. Poprzez życie zakonne coraz bardziej zbliża się do Pana. Miłość do Jezusa łagodzi dotkliwość próby oraz czyni pożądaną każdą ofiarę. Wspólnota ludzka znajduje się w niebezpieczeństwie, ponieważ bogactwo jest bożkiem, który w naszych czasach zajmuje coraz więcej przestrzeni, chcącym także zająć miejsce wiary i religii. Społeczeństwo jest w niebezpieczeństwie, ponieważ nieuczciwość zdaje się mnożyć bez liku, a umysły ulegają jakby wypaleniu, zaś młodzież słabnie. Ludzkości grozi niebezpieczeństwo, ponieważ w sferach wysokich panuje pycha, niesubordynacja, a w umysłach bunt. Aby zminimalizować to potrójne niebezpieczeństwo świat potrzebuje dostrzec praktykę cnót przeciwnych tym wadom. Dlatego też istnieją pustelnicy! Ich życie ma być niczym żywe przepowiadanie. O ileż dobra mogą uczynić ci słudzy Boży jaśniejąc obyczajami i praktyką życia tak różniącymi się od życia ich pozostałych braci! Niech więc w Dziele Bożej Opatrzności powstaną i rosną w liczbę eremici i niech udoskonalą się ich dusze. Będą oni naszymi szczególnymi braćmi modlitwy, braćmi, którzy sprowadzą deszcz niebieskich błogosławieństw dla naszych trudów, dla naszych młodych i ich edukacji oraz dla wszystkich naszych bliskich i dobrodziejów. Niech otworzą w swoich eremach miejsce odpoczynku dla nas w trudnych dniach naszego życia; niech otworzą drzwi dla wszystkich utrudzonych, dla wszystkich serc zranionych przez utrapienia i ból. A modlitwę niech przeplatają z pracą ręczną. Wtedy z ich twarzy tryskać będą promienie pokoju...Niech za sprawą swoich cnót i modlitw wyciągną ręce Boga nad głowami grzesznych ludzi. Niech powstaną więc do życia z sercem pełnym miłości Jezusa moi bracia pustelnicy! Pozdrawiam wasze nadejście jako pewne błogosławieństwo Pana i chylę czoła przed wami, którzy jesteście powołani, aby czynić tak wielkie dobro ! (Św. Alojzy Orione, Dzieła, t. I, s. 518-521).

Aktualne konstytucje Małego Dzieła Opatrzności Bożej mówią:

58 – Eremici Bożej Opatrzności mieszkają w miejscach samotnych, aby oddawać się jedynie modlitwie i pracy . Wyrażają oni lepiej kontemplacyjny wymiar konsekracji zakonnej, a poprzez ofiarę ukrycia i nieustanną modlitwę ofiarują cudowne wsparcie płodności całej działalności apostolskiej Zgromadzenia. Możliwość takiego życia jest oferowana także dla niewidomych. Do życia w eremie w drodze wyjątku mogą być dopuszczeni także kapłani, którzy odczuwają powołanie do intensywniejszego życia duchowego i samotności.

69 – Obłóczyny mają miejsce podczas pierwszej profesji. Eremici przywdziewają habit koloru szarego ze sznurem u boku, na który podczas liturgii nakładają biały szkaplerz. Eremici niewidzący używają zawsze habitu koloru białego z czarnymi pasami. Podczas pracy i w podróży eremitom pozwala się używać odzienia świeckiego.

Najwybitniejszym i najbardziej znaym eremitą Opatrzności Bożej był z pewnością brat Ave Maria, który urodził się w roku 1900, a zmarł 21 stycznia 1964. W wieku 12 lat stracił zupełnie wzrok, a po wielu latach depresji i zniechęcenia spowodowanych chorobą, doznał łaski Bożej za pośrednictwem Don Orione. Został pustelnikiem w 1923 r. i przeżył resztę swoich dni w pokucie i modlitwie, starając się o osobistą świętość. Był przy tym światłem i pociechą dla wielu osób. Przekonanie o heroiczności praktykowanych przez niego cnót towarzyszyło całemu jego życiu, a także pośmiertna fama świętości sprawiła, że podjęto w Rzymie starania o jego kanoniczną gloryfikację.